Onuitwisbare herinneringen aan de luchtoorlog

door Jan Wessels.

Het verhaal van Riet van der Hulst-Bakker....

Hotel Wiron, Den Oever, eigenaar Dirk Lont en Jacoba Hegeman. Het is 1948. Kobus en Trijntje Bakker krijgen onverwacht bezoek van Dirk Lont (Dirk van Jurrie), eigenaar van Hotel Wiron. Dirk heeft Engelse gasten op bezoek, maar hij spreekt zelf geen woord Engels. “Ik kan er helegaar niks mee worre” zegt hij. Riet, de dochter van Kobus en Trijntje, heeft net de Mulo afgerond en biedt aan om als tolk te acteren.

De Engelse gasten zijn Harry en Dolly Church, de ouders van Eric Church, een RAF-vlieger. Zijn lichaam is op 7 oktober 1943 aangespoeld in de buurt van het Monument op de Afsluitdijk. Zij wilden deze plek bezoeken en ook het graf van Eric op de Britse Oorlogsbegraafplaats in Bergen op Zoom.

De familie Bakker neemt Harry en Dolly onder haar hoede en begeleidt hen naar de herdenkingsplekken.  “Het waren zulke lieve mensen” zegt Riet, “en ook mijn vader en moeder konden het heel goed met hen vinden”.

Het is begin 2018 en ik ben voor het eerst bij Riet Van der Hulst-Bakker (89) op bezoek. Zij had me ooit verteld dat ze na de oorlog heel lang contact heeft gehad met Engelse families van gesneuvelde oorlogsvliegers. Dochter Jacqueline kwam na Nieuwjaar aan de deur. “Als je m’n moeder nog wil spreken moet je wel opschieten, want ze is erg ziek geweest en voor hetzelfde geld was ze er niet meer geweest!”

Riet vertelde dat ze vanaf 1948 een sterke band had opgebouwd met Harry en Dolly Church. Ze kwamen vaak naar Den Oever en logeerden dan bij de familie Bakker. Riet is ook vaak bij hen in Engeland geweest. Ze woonden in Watford, een mooie plaats met een beroemde voetbalclub. Ze zijn later naar Australië verhuisd. Na hun dood kreeg Riet nog tot 2015 elk jaar een kaart van hun schoondochter Ida.

De brieven aan familie Bakker, Den Oever De familie Bakker heeft in de naoorlogse jaren ook andere ouders van gesneuvelde RAF-bemanningsleden opgevangen. Riet kon hun namen niet meer herinneren, maar wist nog één naam: de familie King. Met deze families gingen ze vaak naar Makkum, waar hun zonen lagen begraven. Aan het eind van het gesprek heb ik Riet beloofd verdere onderzoek te doen naar de bemanning en het vliegtuig van Eric Church. Onderweg naar huis wist ik bijna zeker dat ik de naam van Church op een eerder moment was tegengekomen. Dat klopte, op mijn computer, in een map met de naam W1217.

Het Airwar Museum op het Molenveld

Op het Molenveld in Hippolytushoef heeft Gerard (Nubo) Numeijer een prachtig motormuseum ingericht. Daar liggen al lange tijd ook verschillende onderdelen van geallieerde en Duitse vliegtuigen uit de 2e Wereldoorlog. Gerard heeft net al de auteur van dit artikel een bovengemiddelde interesse voor de 2e Wereldoorlog en in het bijzonder de luchtoorlog.

De Halifax ZA-Z, serienummer W1217, Royal Air Force – 10 Squadron Bomber Command. Vorig jaar kwam er wat ruimte vrij in zijn pand en heeft hij besloten om ook een klein ‘luchtoorlog museum’ in te richten. Dat wordt een meerjarenproject en moet tussen de bedrijven door. Ondertussen heeft hij via zijn enorme netwerk allerlei vliegtuigonderdelen van andere musea gekregen. Ik heb hem aangeboden om onderzoek te doen naar de bijbehorende vliegtuigen en bemanningen.

Het grootste onderdeel is een vleugelspant van een Engelse Halifax-bommenwerper, geschonken door de Stichting Aircraft Recovery Group (ARG) 1940-1945.

Deze stichting doet al tientallen jaren onderzoek naar vermiste vliegtuigen uit WO2 en heeft in Fort Veldhuis bij Heemskerk een indrukwekkend museum ingericht. In 2011 werd gestart met het onderzoek naar het wrak van een Halifax bommenwerper, ontdekt door een Volendammer visser in het IJsselmeer ter hoogte van het monument op de Afsluitdijk. Eind 2012 werd op een vleugelrand het serienummer van het vliegtuig gevonden: ‘W1217’.

De Halifax ZA-Z, serienummer W1217, Royal Air Force – 10 Squadron Bomber Command


In het verliesregister van de Studiegroep Luchtoorlog is dit vliegtuig vermeld op onderstaande Loss Chart T2351.

In het verliesregister van de Studiegroep Luchtoorlog is dit vliegtuig vermeld op onderstaande Loss Chart T2351 Op de avond van 23 mei 1943 om 22.42, steeg de Halifax W1217 op van het vliegveld Melbourne in Yorkshire. De missie van die nacht was het bombarderen van de stad Dortmund. Aan boord waren zeven bemanningsleden.

Op de retourvlucht boven het IJsselmeer wordt de Halifax onderschept door een Duitse nachtjager, gevlogen door de commandant van het vierde staffel/NJG1 (Leeuwarden), Majoor Helmut Lent. Dit was zijn 68e claim van in totaal 110 vliegtuigen die Lent heeft neergehaald in zijn roemruchte carrière.

Vermoedelijk zijn vijf bemanningsleden tijdens het neerstorten van het vliegtuig met hun parachutes uit het vliegtuig gesprongen. Helaas zijn ze alle vijf verdronken en aangespoeld aan het Friese deel van de Afsluitdijk en de oostoever van het IJsselmeer. Ze zijn door de Duitsers gezamenlijk in Makkum begraven.

De 18 jarige Sergeant Hall behoorde tot de jongsten die sneuvelden tijdens Bomber Command Operaties. Gunner Baggaley en radio-operator Church hebben vermoedelijk het vliegtuig later verlaten. Het lichaam van Baggaley is op 5 juni aangespoeld bij Huisduinen. Het lichaam van Church is pas vier maanden later gevonden op enkele kilometers voorbij het monument op de Afsluitdijk (paal 10.1).

Beiden zijn begraven op de militaire erebegraafplaats van Huisduinen bij Den Helder. Na de oorlog zijn hun stoffelijke resten overgeplaatst naar de Britse oorlogsbegraafplaats in Bergen op Zoom, omdat het militaire gedeelte van de begraafplaats in Huisduinen in de periode 1946-1949 werd opgeheven.

De bemanningsl Eric Church, John King en Charles Hine. eden krijgen een gezicht

Ik heb de gegevens van dit vliegtuig in een enveloppe bij Riet in de brievenbus gedaan. Het duurde enkele maanden voordat ze weer in de lucht kwam. In een tweede gesprek wist ze precies te vertellen welke families kwamen logeren. Dat waren naast de familie Church de families King, Nisbet en Hine.

De zonen van deze families lagen allemaal in Makkum begraven. Ze was erg blij met de informatie en het gaf haar handvatten om haar geheugen op te frissen. Een week na dit gesprek stond dochter Jacqueline weer aan de deur. ‘Je moet zo gauw mogelijk naar moeder, ze heeft foto’s gevonden”. Natuurlijk dezelfde dag nog heen. Bij het opruimen van de zolder hadden ze drie prachtige foto’s van Eric Church, John King en Charles Hine gevonden. Op de achterkant van de foto van Eric Church stond nog een persoonlijke boodschap van Dolly.

Remko de Jong, Makkum

In de zoektocht op internet naar de Halifax W1217 kwam ik op een facebookpagina van 10e RAF Bomber Command en zag een recente oproep van Remco de Jong uit Makkum. Hij is betrokken bij de plaatselijke 4 mei herdenking, gaf aan dat er in Makkum vijf bemanningsleden van dit vliegtuig zijn begraven en dat hij op zoek is naar meer informatie over deze vliegers. Ondertussen hebben we al veel informatie uitgewisseld. Hij is erg blij met de foto’s en heeft zelf nog contact met een oomzegger van Hine, die hem nog foto’s en knipsels zal toesturen uit de periode 1935-1950 in Engeland. Hij beschikte ook over een kopie van het Operations Record Book van het 10 Squadron RAF, waarin op pagina 294 informatie over deze missie staat

De verhalenroute langs het IJsselmeer
Filmploeg van NH Media interviewt Riet van der Hulst-Bakker, Den Oever. Onder de vlag van het project ‘de Kop werkt’ wordt er gewerkt aan een verhalenroute langs het IJsselmeer. Via QR-codes op informatiezuilen kunnen de wandelaars en fietsers straks filmopnamen (2 min) van inwoners downloaden met verhalen over de geschiedenis van dit gebied.

Eén van onze oudste leden, Wim Steiginga (93), was bereid om mee te werken aan dit project om te vertellen over de Afsluitdijk. Toen op het laatste moment een andere verteller afviel werd Riet van der Hulst-Bakker een goede invaller. De filmploeg van NH Media had een geweldige dag met deze rasvertellers. Zij hadden er beiden geen enkel probleem mee om in een ijskoude wind bij het Monument hun verhaal te doen. Riet had vooraf geen hoge pet op van de regisseur Daphne (via de telefoon vroeg ze alles twee keer!). Toen ze het eindresultaat zag liepen de tranen over haar wangen. Wim, ervaren amateur cineast, was erg trots op het eindresultaat. “Vakwerk Jan!”

In de film vertelt hij vol vuur over zijn schoonvader, de steenzetter Joost Slagboom en de andere mannen die met kromme ruggen en onder zware omstandigheden dit wereldwonder hebben geschapen. Hierover later meer informatie. Wim Steiginga verdient een apart artikel in ons blad!
Harry en Dolly Church
Vlak voor de Kerst vond Riet weer nieuwe foto’s, waaronder een prachtige foto van Harry en Dolly Church. Deze foto wordt alsnog in de definitieve versie van de film gemonteerd. Het lijkt een mooi plaatje om dit artikel mee af te sluiten.

Bronnen

Mevr. Riet van der Hulst-Bakker, Den Oever
Mevr. Jacqueline Beer- van der Hulst, Den Oever
Dhr. Remko de Jong, Makkum
Jan Carsjens/Piet Riteco - Opgegraven verleden
Ab A. Jansen-Wespennest Leeuwarden (deel II)
https://www.verliesregister.studiegroepluchtoorlog.nl/
http://www.arg1940-1945.nl
http://www.nationalarchives.gov.uk
https://en.wikipedia.org/wiki/
https://www.cwgc.org/find/find-war-dead/results/?cemetery=WONSERADEEL%20(MAKKUM)%20PROTESTANT%20CHURCHYARD
https://www.cwgc.org/find-war-dead/casualty/2033577/church,-eric-cyril/

Nationaal bergingsprogramma (in kader?)

Aan het eind van haar filmopname doet Riet een oproep om de vermiste oorlogsvliegers in Nederland alsnog te zoeken en te bergen. Die wens gaat echt in vervulling! Eind 2018 is door de 2e kamer een wetsvoorstel van minister Ollongren aangenomen met de titel: ‘Nationaal programma berging vliegtuigwrakken met nog vermiste vliegers uit de Twee Wereldoorlog’.

Door de Studiegroep Luchtoorlog is een lijst opgesteld van kansrijk te bergen vliegtuigwrakken. Het gaat dan om een aantal van 30-50 vliegtuigwrakken waar ondertussen steeds meer informatie over is verzameld. Op 21 december heeft de minister persoonlijk de eerste brieven naar zes burgemeesters ondertekend. In die brieven verzoekt zij hen om tot berging van een vliegtuigwrak binnen hun gemeentegrenzen over te gaan, omdat zich hier naar verwachting nog stoffelijke resten van vermiste vliegers bevinden.

Tevens biedt zij hierbij de ondersteuning van het Rijk aan, waaronder de vergoeding van alle te maken kosten. Eén van de gemeentes is Hollands Kroon (Wellington T2990, 311 Squadron). Dit toestel is in juni 1941 neergestort in de Kostverloren polder bij Nieuwe Niedorp en bevat waarschijnlijk nog de stoffelijke resten van 5 Poolse bemanningsleden. Op de plek van de crash is een indrukwekkend veldgraf ingericht.

In het volgende nummer van Op de Hὸὸgte meer over dit toestel, de bemanning en over de Duitse prins die als nachtjagerpiloot het toestel heeft neergeschoten.

Deel 1

De vergeten vlieger van Vatrop, door Jan Wessels.

Deel 2

Het verhaal achter de oude vliegtuigmotoren (1), door Jan Wessels.

Deel 3

Het verhaal achter de oude vliegtuigmotoren (2), door Jan Wessels.

Deel 4

Het verhaal achter de oude vliegtuigmotoren (3), door Jan Wessels.

Deel 5

Het verhaal achter de oude vliegtuigmotoren (4), door Jan Wessels.

Deel 6

Riet van der Hulst-Bakker vertelt, door Jan Wessels.