IN MEMORIAM JAAP FIJNHEER
door Gerard Numeijer

Op 15 juli 2017 hebben we in het crematorium te Schagen afscheid genomen van Jaap Fijnheer. Ik wil graag als voorzitter van de Historische Vereniging Wieringen enkele woorden van dank uitspreken voor wat Jaap voor onze vereniging heeft gedaan. Hoewel geboren te Nieuwe Niedorp en woonachtig in Den Helder had Jaap al een lijntje met Wieringen, waar hij als onderwijzer op de Westerlanderschool werkzaam is geweest.
Als een van de oprichters van de HVW staat in de akte van oprichting d.d. 17 mei 1989 als naam vermeld: Jacob Fijnheer, beroep leraar, wonende Baljuwstraat 6 te Den Helder, geboren Nieuwe Niedorp 10 juni 1929.

Als we Jaap noemen werd hij meestal direct gevolgd door echtgenote Nel. Zij waren beiden bijzonder geïnteresseerd in de historie, met name die van Wieringen, maar met de achternaam Rotgans van Nel is dat ook weer niet zo verwonderlijk.
Het prille begin van de vereniging werd door de grote inzet van Jaap samen met zijn medebestuursleden, de basis van wat nu een grote bloeiende vereniging is. Als je nu terugkijkt naar het eerste exemplaar van ons blad Op de Hòògte, getypt, geknipt, geplakt, gestencild, besef je wat voor werk er toen werd verzet. Maar het grote enthousiasme van de mensen van toen kende haast geen grenzen. Met Tan Lont als voorzitter, Matthisca Modder en Jaap als secretaris was de fundering stevig gelegd.

Jaap begon, uiteraard samen met Nel, al spoedig met het opbouwen van het archief. Alle geschreven bronnen en foto’s die waardevol waren werden verzameld en gerubriceerd. Ook konden mensen van buitenaf vanaf het begin met vragen komen, die dan uitgezocht en beantwoord werden. Jaap bleef tot 2001 secretaris van de vereniging en ging zich daarna toeleggen op velerlei andere bezigheden binnen de club. In 2001 stelde Jaap ook het bestuur voor om de boerderijen op Wieringen in kaart te brengen. Dat was niet zonder reden, want het aantal boerderijen dat als zodanig op Wieringen nog in gebruik was, slonk zienderogen en het aantal dat omgebouwd werd steeg enorm.

Het bestuur stond achter het idee en Jaap stelde de werkgroep Boerderijen samen. Twee jaar later, in 2003, verscheen er een prachtig boek en de waardering daarvoor was groot. Jaap had het financiële traject in handen, het was best een kostbare investering. Op de jaarvergadering van 2003 werden Jaap en Nel onderscheiden met het erelidmaatschap van de H.V.W. en ontvingen zij de hierbij behorende Kei als teken van waardering voor het vele werk wat ze gedaan hadden. Toen de werkgroep Boerderijen bezig was met het samenstellen van het boek was er nog zoveel materiaal, dat gaandeweg het idee groeide om nog een boek uit te geven over boerderijen, die in de loop der tijd helemaal verdwenen waren.

Jaap nam de taak van voorzitter van de werkgroep weer op zich en met de totstandkoming van dat boek was de historie van bestaande of verbouwde en verdwenen boerderijen vanaf ongeveer 1830, vrijwel compleet. Jaap vertelde bij de presentatie in 2006, dat het weer een hele klus was geweest, maar dat er van iedereen veel medewerking was ondervonden.

In 2007 werden Jaap en Nel Koninklijk onderscheiden en benoemd tot lid van de orde van Oranje Nassau. Dat een echtpaar tegelijk zo'n onderscheiding krijgt, zal toch niet veel voorkomen, op Wieringen was het zelfs een primeur. Een uniek echtpaar dus, dat samenwerking en maatschappelijke betrokkenheid hoog in het vaandel had staan. Als vrijwilliger hadden zij, ook buiten de historie om, een lange staat van dienst, maar vooral voor Wieringen ging het hart sneller kloppen en de keren, dat ik het mooie stekkie aan het Amstelmeer waar ze woonden bezocht, gaf me altijd een warm en welkom gevoel.

In september 2009 mochten wij de toenmalige koningin Beatrix tijdens de Flora- en Visserijdagen in Den Oever ontvangen op de zolder van de coöperatie. Er mocht een beperkt aantal gasten aanwezig zijn. Het was belangrijk, dat Jaap en Nel daarbij zouden zijn. Ze waren zeer vereerd en stonden keurig in Wieringer kostuum bij onze kraam en waren het visitekaartje van onze vereniging. Zij stonden daar vol trots en de koningin complimenteerde het echtpaar, voordat Jaap kon vertellen en uitleggen hoe de uitdrukking ‘Op je geld zitten’ was ontstaan.

Nog steeds actief en betrokken, waren de laatste jaren niet altijd even gemakkelijk. Minder wordende gezondheid, ongelukjes en ongemakken, zijn dingen waar je niet om vraagt. Het optimisme waarmee dit werd opgepakt, kun je bewonderenswaardig noemen. Voor mijn gevoel bleef Jaap altijd positief tegen de dingen aankijken. Hij bleef genieten van het leven om zich heen, maar toch komt dan onverwachts het droeve nieuws van zijn overlijden.

Vanaf deze plaats wil ik Nel nogmaals heel veel sterkte toewensen voor de toekomst. Zij verloor haar allerliefste maatje en wij verloren een markante, integere en lieve man, die heel, heel veel voor onze vereniging heeft gedaan. Daar zullen we hem eeuwig dankbaar voor zijn.
Jaap, rust zacht

IN MEMORIAM Tan Lont-Lont
door Menno Smit en Jaap Lont

Klein van stuk, maar heel groot in haar betekenis voor de Historische Vereniging Wieringen. Met het overlijden van Tan Lont op 21 januari 2017 verliest de HVW een van haar steunpilaren vanaf het eerste uur. Tan was al geruime tijd ernstig ziek, maar overlijden komt toch altijd als een schok.

Tannetje Lont is geboren te Alkmaar op 10 mei 1945 als dochter van Jacob Lont ‘de schilder’ (geboren Wieringen 2-8-1883, overleden Alkmaar 19-6-1945) en Hendrika Moermond (geboren Zierikzee 18-8-1909, overleden Den Oever 11-1-2000).

Tan was medeoprichter van de HVW op 17 mei 1989 en was gedurende het eerste jaar voorzitter en vervolgens tot 1996 lid van het bestuur. Hierna bleef zij binnen de HVW een actieve rol spelen in verschillende commissies. Haar interesse in de geschiedenis van Wieringen kwam in de eerste jaren vooral tot uiting in de genealogie. Al vele jaren was Tan bezig met stambomen van alle Wieringer families.

Het begin hiervan lag in 1982 met haar bijdrage aan de uitgave van het ‘Lontenboek’ over het Wieringer geslacht Lont. Het onderzoek naar de familiegeschiedenis van Wieringer families heeft Tan veelvuldig in diverse archieven gebracht. De met deze gegevens gemaakte stambomen werden aanvankelijk tentoongesteld in museum Jan Lont, maar toen in 2000 binnen de HVW de Genealogische Commissie werd opgericht, werd Tan daarvan een actief lid.

Tien jaar lang werd in de Nicolaaskerk te Westerland jaarlijks in oktober een nieuwe stamboom van een Wieringer familie met geschiedenis en foto’s gepresenteerd. Deze twee weekenden waren altijd een groot succes en kregen vaak het karakter van een familiereünie van de betreffende stamboom. Met haar verhalen en haar aanwijsstok wist zij de namen op het papier een gezicht te geven. Het ging Tan namelijk niet alleen om de stamboomgegevens, maar vooral ook over de mensen en families achter de verbindingslijnen en jaartallen.

Naast het stamboom onderzoek heeft Tan ook zeer actief meegewerkt aan diverse boeken, zoals die door de HVW zijn uitgebracht. Het begon met ‘Verdwenen boerderijen van Wieringen’ uitgebracht in juni 2006 en ‘Kieken op Wieringen 1920-1950’ in augustus 2007. Vervolgens aan ‘Winkels op Wieringen’ deel 1 dat in oktober 2010 verscheen en ‘Winkels op Wieringen’ deel 2 in oktober 2013. Bij het schrijven van de winkelboeken maakten de leden van de ‘winkelcommissie’ dankbaar gebruik van haar grote kennis op dit gebied. Het was haar als het ware met de paplepel ingegoten als dochter van Riek Lont-Moermond, de zeer actieve winkelierster uit de bekende ‘Wolkenkrabber’ in de Koningstraat te Hippolytushoef. Tan was min of meer opgegroeid in deze winkel en had veel van de in de boeken beschreven winkeliers nog van nabij meegemaakt. Zeer veel belang hechtte zij aan de compleetheid en uiteraard de juistheid van de vermelde feiten, aan de historiciteit. De genealogische gegevens uit de eerste alinea hierboven zijn dan ook in haar geest vermeld.

Als dank voor haar activiteiten voor de HVW werd Tan in 2005 tijdens de jaarvergadering benoemd tot erelid van de Historische Vereniging Wieringen en ontving de daarbij behorende ‘Kei’ uit Wieringer bodem. Op 17 november 2011 kreeg Tan uit handen van de toenmalige burgemeester, mevrouw Van Kampen, de Erepenning van de gemeente Wieringen uitgereikt en werd daarmee ereburger van de gemeente. Dit als blijk van waardering voor haar inzet voor de HVW en de geschiedenis van Wieringen. De Historische Vereniging Wieringen zal de kennis en betrokkenheid van Tannetje Lont- Lont zeker missen. Tan bedankt.

IN MEMORIAM Andries de Wit

Op donderdag 24 september 2015 overleed onverwachts Andries de Wit. Hij was een van de steunpilaren van het Zijper Collectie Beheer Systeem (ZCBS) en vele jaren actief voor de Historische Vereniging Wieringen. Andries was voor de Historische Vereniging vanaf 2002 tot 2014 actief als bestuurlid. Hij vervulde daarbinnen diverse functies, moderniseerde de ledenadministratie, introduceerde de website, was actief binnen de Wieringer Stamboom commissie en was initiatiefnemer van het digitale archief en beeldbank. Andries was een vaste waarde voor de vereniging, die niet vergeten zal worden.

Vanaf begin 2009 was Andries zeer geïnteresseerd in ZCBS. Hij introduceerde het systeem als een van de eerste bij de Historische Vereniging Wieringen en was daarbij de drijvende kracht. Liefst 6 locale beeldbanken tuigde hij op en stelde alles in het werk voor een uitstekende basis bij zijn locale vereniging. Naast zijn werkzaamheden voor de Historische Vereniging Wieringen was Andries vanaf het eerste uur een van de steunpilaren van het ZCBS zelf.

Hij had een zeer kritisch blik op de software zowel op het gebied van gebruiksvriendelijkheid als op het gebied van de technische mogelijkheden. Continu voerde hij testen uit bij nieuwe versies waarbij hij toch weer altijd minstens een (doch veelal meerdere) fout(en) en/of onvolkomenheid(en) wist te ontdekken. Zijn grondige test-activiteiten op softwaregebied zorgden altijd weer voor een goedlopend systeem. Bij alle 11 gehouden ZCBS-gebruikersbijeenkomsten was Andries een actieve deelnemer.

Daarnaast was Andries ZCBS-mentor voor enkele verenigingen uit de regio. Op hem konden beginnende gebruikers altijd rekenen. Het maken van goede locale ZCBS-gebruikersdocumenten was een andere liefhebberij van Andries. Deze documenten, die veelal beschikbaar kwamen direct na het vrijgeven van een nieuwe ZCBS-versie, waren ook een welkome bron van informatie voor andere ZCBS-instellingen.

Behulpzaamheid was een belangrijke eigenschap van Andries. Iemand waar altijd op gerekend kon worden. Het is duidelijk. Andries heeft zeer veel betekend voor het ZCBS. Zowel het ZCBS als de HVW hebben een unieke man verloren. Wij wensen de familie en vrienden veel sterkte om dit verlies te dragen .

Namens het bestuur van het Genootschap ZCBS, Gerard van Nes, voorzitter en Gerard Hoogeland, secretaris en Gea Klein-Hamming, Historische Vereniging Wieringen

IN MEMORIAM Henk de Graaf
door Menno Smit

Met het overlijden van Henk de Graaf, op vrijdag 17 januari 2014, moest de Historische Vereniging Wieringen afscheid nemen van een markante persoonlijkheid binnen de vereniging. Markant, niet alleen vanwege zijn imponerende gestalte en zijn altijd positieve aanwezigheid, maar vooral ook door zijn enorme betrokkenheid bij de vereniging.

In 2002 trad Henk toe tot het bestuur en nam hij de taak van penningmeester op zich. Hij vatte dit heel serieus op. De boekhouding en ledenadministratie werd door middel van een computerprogramma zeer nauwkeurig bijgehouden. Henk kon hierdoor op elk gewenst moment een overzicht maken van de financiële stand van zaken. Henk noemde dit heel treffend ‘het zorgvuldig bijhouden van de penningen’. Maar daar bleef het niet bij. Als penningmeester was Henk uiteraard bij heel veel uiteenlopende projecten betrokken, maar zijn bemoeienissen met de vereniging lagen op een veel breder vlak dan alleen de penningen. Zo was hij ook bezig met de statuten, met het opstellen van uitleencontracten, met het archief en met contacten met zusterverenigingen.

Speciale aandacht had Henk de laatste jaren voor het uitgeven van nieuwe boeken door de Historische Vereniging. Hij dacht vanaf het begin mee en vroeg offertes aan. Veel tijd besteedde hij ook aan het benaderen van potentiele sponsors voor een boek. Een tijdrovende klus waarbij complete begrotingen moesten worden ingeleverd. Zijn inspanningen op dit gebied waren gelukkig wel succesvol.

Gelukkig beleefde hij altijd veel plezier aan al zijn ‘historische contacten’ buiten de Historische Vereniging, maar ook zeker aan de samenwerking met de andere bestuurs-- en commissieleden binnen de Historische Vereniging. De laatste jaren werd zijn gezondheid minder en werd hij minder mobiel. Bij de activiteiten bij de CIV en later de Visafslag in Den Oever moest hij verstek laten gaan. Het lopen en de hele dag daar achter de tafel zitten werd te vermoeiend. Thuis achter zijn computer bleef hij echter volop bezig.

Dit jaar was hij, na twaalf jaar penningmeester te zijn geweest, aftredend in het bestuur. Henk had besloten dat het nu tijd was geworden zijn penningmeesterschap over te dragen. Wel wilde hij graag nog een termijn van drie jaar als gewoon bestuurslid aanblijven. ‘Het is altijd gezellig en als er een mooi project langs komt kan ik zo weer instappen’ zo was zijn motivatie. Het mochtniet zo zijn. Henk, jouw overlijden laat een grote leegte achter binnen het bestuur en binnen de vereniging. Bedankt voor alles wat je voor de Historische Vereniging Wieringen hebt gedaan.

IN MEMORIAM Jannie Zwarts - Schutte

Op 22 april 2011 is Jannie Zwarts-Schutte overleden. Hoewel we wisten dat zij ernstig ziek was, schrik je toch van een dergelijk bericht. Jannie heeft jarenlang Op de Hoogte samengesteld. In het begin was dat letterlijk knippen en plakken, jaar ook bijna alle kopij typen. Later werd het drukwerk uitbesteed aan drukkerij Steenman, toen nog in Oostwoud . In 2004 vond ze dat het tijd werd om te stoppen met het samenstellen van Op de Hoogte. Haar bescheidenheid en toewijding, inzet voor de vereniging zullen wij niet vergeten.

IN MEMORIAM Nettie Rienstra - Mulder

Op 9 januari 2011 overleed Nettie Rienstra-Mulder. Een vrouw die als mede oprichtster van de Historische Vereniging Wieringen vele jaren het bestuur versterkte, daarna de vereniging is blijven ondersteunen als voorzitter van de redactie en later als gastschrijver van prachtige en voor velen herkenbare stukken.

In 2004 schreef zij in haar blad Op de Hὸὸgte: 'Een mens leeft in drie fasen namelijk: We staan in het heden, kijken naar de toekomst en het verleden ligt achter ons. Met elke tik van de klok verandert dit patroon'. De inzet van Netty is met haar overlijden geworden 'het verleden'. Niet alleen voor haar gezin, familie en vrienden maar ook voor de vereniging een groot verlies, mede door haar inbreng is de vereniging geworden tot wat het is.

In 2009 bracht ze onder de vlag van de vereniging samen met Marietje Boersen-Bron het boek 'Wieringer praat' uit. Een boek met skriȅverij tusken peet Jannetje van Noefer en heur nicht Maartje van dȍrrep. Geschreven voer ongs kleinkiendere, zo stelde Nettie. In 2004 werd haar, zeer verdiend, het erelidmaatschap toegekend. Als vereniging en vooral als redactie zullen we haar inzet missen.

IN MEMORIAM August Pruimboom

August Pruimboom, één van de oprichters van de Historische Vereniging Wieringen is in 2000 overleden, na een ernstige ziekte. Hij was een markante persoonlijkheid en zal in onze herinnering voortleven, als iemand die zijn sporen heeft nagelaten. De uitdrukking ‘Wie schrijft die blijft’ is zeker op hem van toepassing. Zijn kennis en het vele dat hij op papier heeft gezet blijft zodoende bewaard voor het nageslacht.

IN MEMORIAM Willy van Tol

Willy Elisabeth Apolonia van Tol was een zeer gewaardeerd redactielid van Op de Hòògte. Bekend van haar publicaties: 'Hoe kwamen zij op Wieringen' en voor haar toch heel bijzonder de 'Volksgeneeskunst'. Willy van Tol was huisarts op Wieringen (Den Oever) van 1956 - 1981. Velen hebben haar gekend en met vele aspecten van het leven was ze er begaan. Op 20 december 2001 kwam er een einde aan een veel bewogen leven van deze fantastische vrouw. De dag voor Kerstmis, is ze na een indrukwekkende afscheidsdienst in de Michaëlskerk te Oosterland door voorganger ds. Henk Broer, op het kerkhof aldaar begraven.