Westerland

Tussen de zuidhelling van de meest westelijke, tevens hoogste heuvel van de bovenwal , ligt Westerland (+5 m N.A.P.). Allan vermeldt dat de tegenwoordige kerk werd gesticht in 1826, op de plaats van de oude die toen gesloopt werd. Het kerkje, dat een zeer oude (12e eeuwse?) romaanse kerk verving en oorspronkelijk aan de Heilige Nicolaas gewijd was, werd gebouwd tegen de laatmiddeleeuwse roodbakstenen toren (+/- 1500, de klok in de toren is van 1509) Vanaf 1900 was de toren een baken voor de zeevaart.

De Nicolaaskerk staat in de Kerkenbuurt. De naam zegt het al, Westerland gelegen op het westelijke deel van Wieringen, met een eigen kerk en verschillende buurtschappen. Bij Westerland, gelegen aan het Amstelmeer, de buurtschappen Dam (Quarantaine) en Noorderbuurt, beide gelegen aan de Waddenzee. De stuwwal van Westerland vormt het hoogste punt van Westerland, +12,83 meter NAP. Het dorp Westerland heeft zijn oude karakter verloren. Toch ligt het nog altijd schilderachtig op de Wieringer zuidwestkust, waar het zich boven de Westerlanderpolder verheft. De Nicolaas kerk is al vele eeuwen oud.

Holleweggetje

De Zandkuilweg is het ‘holleweggetje’, een onverharde weg zoals vroeger, tussen de Parallelweg en de Westerlanderweg, nabij de Nicolaaskerk. Het weggetje dankt zijn naam aan de zandafgravingen. In de Westerlanderlaan was vroeger de kaasfabriek Klein Begin. Een van de vier kaasfabrieken op Wieringen, Oosterland, Stroe, Hippolytushoef en Westerland. Het pand wordt nu als woning gebruikt. In de 16e en ook nog in de 17e eeuw stond er ook nog een graanmolen te Westerland, gegevens zijn onbekend. De Waterweg is de verbindingsweg van De Haukes naar Westerland, vroeger de plek voor wierpakhuizen en eendenkooien. Op de hoek De Haukes – Waterweg stond het postkantoor, het gebouw wordt nu bewoond.

Door J. Craandijk, rondreiziger. Uit ‘Eigen Haard’, geïllustreerd Volkstijdschrift uit 1885. Onder redactie van H. de Veer, ds E. van der Veer en Ch. Rochussen:

Omwille van dien blik over het eiland beklagen wij ons den omweg naar Westerland niet. Overigens worden wij teleurgesteld in het eigenlijke doel van dien ‘abstecher’. Wij vonden nog in Witkamps ‘Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland’, dat de kerk tot de merkwaardigste gebouwen van het eiland behoort. Van der Aa beschrijft haar als een zeer oud gebouw, met gegoten muren, waarvan het koor niet met de kerk was verbonden. Men vond er oude stenen zerken, die de Noormannen er gebracht moesten hebben, met figuren er op, die niemand zelfs bij gissing verklaren kan.

Heidense Kapel Stroe

Dit alles moge voor omstreeks 1828 zoo geweest zijn, maar toen is, naar men ons zegt, het nieuwe kerkje gebouwd en dit heeft niets merkwaardigs meer. Tegen den zware, maar toch geenszins verouderde toren staat een klein, onbelangrijk dorpskerkje van baksteen en alleen bij den ingang voor de torendeur ligt nog een fragment van een roden zerksteen, met enig uitgesleten versiersel. Al het overige is verdwenen en om het kerkje van Westerland behoeft geen oudheidminnaar den tocht naar Wieringen te maken. Als een ander, nog merkwaardiger, kerkgebouw vinden wij de zogenaamde ‘Heidense Kapel” in het dorpje Stroe vermeldt.

Westerland bevat een aantal bezienswaardigheden. Ongeveer in het midden bevindt zich de Westerlanderkerk, officieel de Nicolaaskerk. De toren van dit schilderachtige kerkje dateert uit de 14e /15e eeuw, het schip is in het begin van de 19e eeuw herbouwd nadat de originele kerk te bouwvallig was geworden.

Het is zeer waarschijnlijk dat er reeds in de 12e eeuw een kerk op deze plaats stond, maar een duidelijk bewijs voor de datering is er niet. Restauratie Nicolaaskerk te Westerland. Op initiatief van de plaatselijke bevolking is de kerk in de periode 1982-1985 grondig gerestaureerd.

Een anekdote van die restauratie willen wij u niet onthouden. Bij het vervangen van het laken van de preekstoel werd een briefje gevonden van P. J. Wigbout, schipper en koopman te Wieringen. Op het briefje staat het volgende te lezen: Den 22 januari 1898 is deze stoel bekleed met nieuw laken door P. J. Wigbout, president kerkvoogd, out 65 jaar en 22 dagen, uit achting voor de kerk en de godsdienst en liefhebberij. Toen heeft deze kerk ook een nieuwe kap gekregen, en een balk bij de toren. 2 houten ramen, grenen kozijnen, 4 drempels. Als dit mijn schrijven gevonden wordt zal ik zeker lang onder de groen zoden liggen of in de zee voor de krabbe.